Müzelerimiz
GAZİANTEP MÜZELERİ
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………1
HASAN SÜZER ETNOĞRAFYA MÜZESİ …………………………………………....2
BAYAZHAN GAZİANTEP KENT MÜZESİ …………………………………………...3-4
GAZİANTEP MEVLEVİHANESİ VAKIF MÜZESİ ………………………………..5-6
ŞAHİNBEY MİLLİ MÜCADELE MÜZESİ …………………………………………...7
EMİNE GÖĞÜŞ MUTFAK MÜZESİ ……………………………………………………..8
GAZİANTEP ATATÜRK ANI MÜZESİ …………………………………………….9-10
GAZİANTEP OYUN VE OYUNCAK MÜZESİ ………………………………………11-12
MEDUSA CAM ESERLER MÜZESİ …………………………………………………….13
GAZİANTEP SAVUNMASI VEKAHRAMANLIK PANAROMASI MÜZESİ ………14-15
İSLAM BİLİM TARİHİ MÜZESİ ……………………………………………………16-17
GAZİANTEP HAMAM MÜZESİ ………………………………………………………….18
YAŞAYAN MÜZE GÜMRÜK HAN…………………………………………………19-20
GAZİANTEP ZOOLOJİ VE DOĞA MÜZESİ …………………………………………21
HASAN SÜZER ETNOĞRAFYA MÜZESİ
Gaziantep, Bey Mahallesi, Hanifioğlu Sokak’ta yer alan bina, bu asrın başlarında inşa edilmiştir. Daha sonra birkaç kere el değiştiren bina, 1985 yılında çok harap bir vaziyette iken işadamı Sayın Hasan Süzer tarafından satın alınmış, restorasyonu tamamlandıktan sonra “Hasan Süzer Etnografya Müzesi” olarak kullanılmak şartıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağışlanmıştır.
Bina ana kaya içine oyulmuş mahzen üzerine üç kattan oluşmakta, ikisi anayola, diğeri ara sokağa ulaşan üç girişi bulunmaktadır. Ön cephedeki işlemeli büyük kapıdan “hayat” adı verilen orta bahçeye, küçük kapıdan ise “selâmlık” denilen bölüme geçilmektedir. Hayatın güneybatı köşesinde, üst katında oturma odası, alt katında ocaklık ve tuvaletin yer aldığı iki katlı müstakil bir bina yer almaktadır. Bu bölüm evin hizmetkarları, tarafından kullanılmıştır. Hayat, ince bir taş işçiliğinin eseri olan renkli taşlarla kaplanmıştır.
Bodrum katları; birbirinin içinden geçme iki ayrı mekândan ibaret olup, ikisi arasında yaklaşık 2 m. kot farkı mevcuttur. Tamamen yerli kayaya oyulmuş mağara görünümündeki bodrum katta pekmez ve zeytinyağı depolamaya yarayan küpler, erzak depolamaya yarayan bölümler ve su kuyusu bulunmaktadır. Bu bölümde ayrıca büyük bir dokuma tezgâhı yer almaktadır.
Zemin katta iki oda “ocaklık” adı verilen mutfak, evin hamamı ile bu mekânın ısınmasını sağlayan ocaklar ve iki farklı taraftan birinci kata çıkan merdivenler yer almaktadır. Hamam, Türk hamamı özelliklerini taşımakta, külhandan gelen ve alttan geçen, duman vasıtasıyla ısınmaktadır. Girişin sağında yer alan oda “tandır odası” dır. Adını, tandır denilen gömme bir taş ocak üzerine konan bir kürsü ve onun üzerine örtülen geniş bir yorgandan, mahalli bir ısınma sisteminden almaktadır.
Birinci katta sofada, taş işçiliği ve boyalı tezniyatı ile dikkati çeken bir çeşme ve hayata bakan üç ayrı oda yer almaktadır. Odalardan birisi gelin görme odası, diğeri günlük yaşamın sürdürüldüğü iş odası, üçüncü oda ise erkek misafirlerin ağırlandığı selâmlık bölümü olarak tanzim edilmiştir.
İkinci katta yer alan odalardan ikisi ev sahibine ait harem bölümü olarak düzenlenmiştir. Üçüncü katta terasa geçişi sağlayan camekânlı bir oda ve “güvercinlik” bulunmaktadır. Bu bölüm günün yorgunluğunun giderildiği sakin bir köşe olarak canlandırılmıştır.
Bina içinde yer alan bölümler günlük yaşamdaki fonksiyonlarına göre yörenin eşyası ile donatılmış, mankenlerle teşhire canlılık ve gerçekçilik verilerek hizmet vermektedir. Müze de 2017 yılı itibariyle restorasyon çalışmaları başlamıştır.
HASAN SÜZER ETNOGRAFYA MÜZESİ
Müze restorasyon çalışmaları nedeniyle geçici bir süre ziyarete kapalıdır.
Adres: Eyüboğlu Mah. Hanifioğlu Sok. No: 64 Şahinbey / Gaziantep
Telefon: 0 342 230 47 21
Ziyaretçi Saatleri: Pazartesi dışında her gün,
08:00-17:00
08:00-17:00
BAYAZHAN GAZİANTEP KENT MÜZESİ
Tütün tüccarı olan Bayaz Ahmet Ağa ticaret yaparken konakladığı Halep’te ki bir hanın 1909 yılında aynısının Antep’te de yapılmasını istemiştir. Bayaz Ahmet Ağa yapım aşamasında maddi sıkıntıya düşünce, Ermeni bir ortakla anlaşmıştır. Bayazhan, Ermeni taş ustalarına ve Halepli mimarlara yaptırılmış, yapımı 5-6 yıl sürmüştür. İlk yapıldığı yıllarda tütün hanı olarak kullanılmıştır. l. Dünya Savaşı’ndan sonra Antep’i İngilizler işgal edince, hanı karargah olarak kullanmışlar. Antep Savunması sırasında hapishane görevi de görmüştür. Gaziantep’te ilk sinema filmi Bayazhan’ın büyük salonunda gösterilmiştir.
1919 yılında Bayaz Ahmet Ağa’nın ölümüyle, hanın kendisine ait olan yarısı, oğlu Hüseyin Bayaz’a geçmiştir. Ermeni ortağın, kendisine ait olan Han’ın diğer yarısını 1922 yılında Amil Müslim Ağa’ya satmasıyla, Han’ın bir yarısı rakı imalathanesine dönüştürülmüştür. 1930 yılında TEKEL tarafından satın alınarak, 2005 yılına kadar TEKEL’in mülkiyetinde kalmıştır. TEKEL’in kapanmasından sonraki dönemde Han işlevsiz, bakımsız ve kötü bir hale dönüşmüştür.
Restorasyonu tamamlanan han Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından Kent Müzesine dönüştürülmüştür. Bayazhan iki kattan oluşmaktadır. Hanın birinci katında yöresel el sanatlarının satıldığı hediyelik eşya odaları ve restoranlar bulunmaktadır. Han’ın ikinci katının tamamı ise Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından Kent Müzesi olarak düzenlenmiştir.
20 Haziran 2009 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın katılımıyla hizmete açılan Bayazhan - Gaziantep Kent Müzesi’nde, geçmişten günümüze Gaziantep kent kültürü, 23 ayrı odada sergilenmekte ve sesli rehber sistemi ile anlatılmaktadır.
Odaların bir kısmında, Yemenicilik, Sedefçilik, Kutnu Kumaş Dokumacılığı, Bakırcılık, Gümüş İşlemeciliği, Baklava Yapımı, Antep Kilimi’nin Dokunması, Antepişi Nakışı’nın işlenmesi Gaziantep el sanatlarının yapılışı yöresel kıyafetli mankenlerle canlandırılmıştır.
Müzenin koridoru, 46,40 m. x 4,70 m. ölçülerindedir ve sergi amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Koridorda kalıcı sergileme olarak, camekan içerisinde 6 adet kadife elbise (yaklaşık 35 yıllık), kutnu elbise, Antep işi gecelik (yaklaşık 50 yıllık), büyük gaz lambası, 7 parçadan oluşan fotoğraf makineleri, dikiş makinesi ve kutusu (yaklaşık 64 yıllık), kadife sırma kırlent (yaklaşık 70 yıllık), daktilo (yaklaşık 94 yıllık), hesap makinesi sergilenmektedir.
Gaziantep’in tarihi ile ilgili odalarda; Gaziantep’i Yönetenler ve Temsil Edenler (Valiler, Milletvekilleri, Belediye Başkanları), Gaziantep’te İlk Yaşam İzleri, Medeniyetlerin Kavşağı Gaziantep, Gaziantep’te Selçuklu, Memluk ve Osmanlı Dönemi, Bir Zamanlar Antep, Antep ‘in Kurtuluş Destanı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Gaziantep, Genç Cumhuriyet ve Gaziantep konulu odalar bulunmaktadır. Yakın Dönem Odası’nda ise; Kendini Koruyan Kent, Bayazhan’dan Kent Tarihi Müzesi’ne başlıklı konular anlatılmaktadır.
Tematik Bölümde; Gaziantep’te Ekonomi, Sivil Toplum ve Gaziantep, Gaziantep’te Eğitim, Gaziantep’te Sağlık, Gaziantep’li Olmak, Gaziantep’te Olmak, Gaziantep’in Gelenek ve Görenekleri, Gaziantep’te Yemek ve Eğlence Kültürü, Gaziantep’te Turizm, Kardeş Şehirlerimiz, Gaziantep’in Doğası, Gaziantep’te Kültür-Sanat, Gaziantep Folklörü ve Halk Müziği, Antep Fıstığı, Gaziantep’te Tarım, Gaziantep’te Spor, Gaziantep’in Basın Tarihi gibi konuların tarihsel süreci, plazmalarda oynayan filmlerle, sesli rehber sistemi ile ve duvarlardaki panolarla anlatılmaktadır.
El Sanatları bölümünde; Yemenicilik Sanatı’nın anlatıldığı odada; yemeniler ve yemeni kalıplarına ek olarak 14 adet (yaklaşık 100 yıllık) yemenicilikte kullanılan araç ve gereçler bulunmaktadır. Sedefçilik Sanatı’nın anlatıldığı odada; sedef işlemeciliği uygulanmış ahşap eşyaların yanı sıra, mengene, sedefçilikte kullanılan makine ve 2 adet gaz lambası sergilenmektedir.
Kutnu Kumaş Dokumacılığı’nın anlatıldığı odada; farklı desenlerde kutnu kumaş örneklerinin yanı sıra, orjinal ahşap kutnu dokuma tezgahı bulunmaktadır. Bakırcılık ve Gümüş İşlemeciliği’nin anlatıldığı odada; kalaylı, kalaysız, işlemeli,
işlemesiz bakır mutfak eşyaları ile gümüş eşyaların yanı sıra, bakırcılıkta kullanılan mengene, bakırcılıkta kullanılan makine ve kilim sergilenmektedir. Kilimcilik Sanatı’nın anlatıldığı odada; orijinal kilim dokuma tezgahının yanı sıra, 3 adet kilim sergilenmektedir. Antep Evleri’nin anlatıldığı bölümde; kilim üzerinde, orijinal ayaklı ahşap gergefe geçirilmiş Antepişi kare masa örtüsü (yaklaşık 150 yıllık) ile Antep nakışının işlenmesi canlandırılmıştır.
Gaziantep’in Ekonomisi’nin anlatıldığı odada; yatay camekan içerisinde Antepişi kare masa örtüsü ve 1 adet tel işi kare örtü sergilenmektedir. Gaziantep’in Gelenek ve Görenekleri’nin anlatıldığı odada; yatay camekan içerisinde (yaklaşık 54 yıllık) 15 parça berber malzemeleri ve gemici feneri sergilenmektedir. Baklava yapımının anlatıldığı bölümde; baklava yapımında kullanılan eşyalar, oklavalar, bakır mutfak eşyalarının yanı sıra, gazocağı bulunmaktadır. Antepfıstığı’nın anlatıldığı odada; 2 adet kilimle birlikte bakır mutfak eşyaları ve kurutulmuş Antep fıstığı sergilenmektedir. Kardeş Şehirler Odası’nda ise; 4 adet camekan içerisinde, Kardeş Şehirler’den gelen hediyeler sergilenmektedir.
Ayrıca Gaziantep Kalesi ve Kültür Yolu, Emine Göğüş Gaziantep Mutfak Müzesi, Ömer Ersoy Kültür Merkezi, Şirehan - Yemişhan ve Şeyh Fetullah Cami maketleriyle şehrimizin önemli yerleri de Kent Müzesi içerisinde teşhir edilmektedir.
GAZİANTEP BAYAZHAN KENT MÜZESİ
Adres: Akyol Mah. Atatürk Bulvarı, No: 119 Şahinbey / Gaziantep
Telefon: 0 342 220 08 88
Ziyaretçi Saatleri: Pazartesi dışında her gün,
08:30-17:30
08:00-17:30
GAZİANTEP MEVLEVİHANESİ VAKIF MÜZESİ
Vakıflar Genel Müdürlüğü, bünyesindeki eski konak, medrese, hanigah, mevlevihane gibi yapıları, koruma amaçlı belirli restorasyon süreçlerinden sonra modern müzecilik anlayışıyla toplumun hizmetine sunulmaktadır. Yaklaşık 400 yıllık bir geçmişe sahip ve Osmanlı zamanında ülkenin dört bir yanındaki yüze yakın mevlevihaneden biri olan Gaziantep Mevlevihanesi, çeşitli yapı dönemlerinden sonra ve 2006 yılındaki restorasyonla 2007 yılında müzeye dönüştürülmüştür.
“Dinle neyi çünkü hikayet ediyor” Mevlevihane’nin günümüzde Tekke Camisi olan Semahane kapısı üzerindeki bu dizenin yer aldığı Farsça kitabeden, Ayıntab Sancak Beyi Türkmen Mustafa Ağa tarafından 1638 yılında yaptırıldığı öğrenilmektedir. Vakfiyesine göre Mustafa Ağa, Şaban Dedenin oğlu Postnişin Mehmet Dede ve onun soyundan gelecek şeyhlerin mütevelli olarak tayin edilmesini şart koşmuştur. Evliya Çelebi’nin “… amma hepsinden iyisi ve süslüsü imaretinde nimeti çok, güzel yapılı Mevlevihane Tekkesi’dir.” dediği Mevlevihane, günümüzde kentin tarihi dokusunu oluşturan cami, han, hamam gibi eski eserlerinin pek çoğundan daha erken tarihli olmasıyla da kent için önemli bir yapı topluluğudur.
Mevlevihane, Şer’i Sicil kayıtlarından ve vakfiyesinden anlaşıldığına göre bir semahane, bir mescit, şeyh için büyük bir oda, dervişler için dokuz hücre ve bir havuz bulunan bir tekke olarak yaptırılmıştır. Bu verilerden, yapı topluluğunun günümüze kadar çeşitli değişikliklere uğradığı anlaşılmaktadır. 20. yüzyıl başlarında Mevlevihane, çevresindeki dükkanlarla beraber büyük bir yangın geçirmiş ve Şeyh Mehmet Munip Efendi tarafından pek çok mekan yeniden yaptırılmış veya onarılmıştır.
Yapı topluluğunda büyük avlunun güneyinde Semahane ve onun batısında mescit, avlunun doğusunda bugün bir kısmı imam odası, müezzin odası ve kadınlar mescidi olarak kullanılan 5 derviş hücresi bulunmaktadır. Avlunun batısında bir iç bahçenin kuzey ve güneyinde eskiden Şeyh Evi olarak tanımlanan bugün ise Müze olarak kullanılan selamlık ve derviş hücrelerinin olduğu kısım yer almaktadır.
Semahane, Şer’i Mahkeme Sicilleri’nde yer alan bir berattan anlaşıldığına göre 1675 tarihinden itibaren cuma hutbelerinin okunduğu bir cami düzenine gelmiştir. Ancak Cumhuriyetin ilanından sonra tekke ve zaviyeler kapatılınca Vakıflar Genel Müdürlüğü, Mevlevihane’nin yönetimini almış, semahane ve selamlık bölümleri, Tekke Camisi ve İstiklal İlkokulu olarak kullanılmıştır. Yapı, Gaziantep’in ilk okullarından biri olarak yaklaşık 30 yıl hizmet verdikten sonra cami lojmanı, sağlık ocağı, müftülük gibi çeşitli işlevlerde kullanılmış ve daha sonra da müzeye dönüştürülmüştür. Müzeyi oluşturan binalar, Gaziantep geleneksel konut mimarisinde “avlunun iki yanına yerleşmiş” plan tipindedir. Üç katlı ana bina, daha seyrek olarak karşımıza çıkan bir özelliğe sahip olarak içeriden merdivenlidir. Basık kemerli sıra pencereler ve üstlerindeki kuş ta’aları cepheye hakimdir. Kuzeydeki iki katlı bina ise revaklıdır.
İki katlı binanın alt katı iki mekandan oluşur. Doğudaki mutfak ve depo olarak değerlendirilmiştir. Batıdaki mekan ise Sinevizyon Salonu’dur. Müze ziyaretçileri, gezintilerine müzenin tanıtıcı filmini izleyerek başlamaktadırlar. Binanın üst katında Halı ve Kilim Salonları yer almaktadır. Gaziantep Mevlevihanesi Vakıf Müzesi; renkler, desenler ve motiflerle sembolize olan Anadolu kültür zenginliğini Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait halı ve kilim koleksiyonunun mütevazı bir seçkisi aracılığıyla sunmaktadır. Motifler ve anlamlarıyla ilgili bilgilerin yer aldığı panolar, motif dağarcığını bilgiyle buluşturmaktadır. Avlunun karşısında yer alan ana binanın, yaşanmışlığın izlerini barındıran -biraz dik, biraz dar- merdivenleri, Sufi müziği eşliğinde ziyaretçileri selamlık dairesi olan üst kata taşır.
Maden Eserleri ve Mevlevilik Kültürü Salonu şeyhin postunun bulunduğu mekandır. Kalem işleriyle bezenmiş eliptik kubbe biçimindeki tavan ve hemen altında müzik yapan iki mutrip figürleri ziyaretçileri karşılar. Salonun ortasında müziğin ritmiyle dönen Semazen figürleri bulunmaktadır. Salonun diğer ucunda önlerindeki rahlelerden Kur’an-ı Kerim ya da Mesnevi okuyan Mevlevi figürleri, Mevlevihane’de gündelik hayatın mistik havasını canlandırmaktadır.
Bu binadaki salonların sergileme düzeninde, müzenin mimari yapısına uygun olarak pencere içleri birer vitrin olarak değerlendirilmiştir. evhaları ve vitrinlerde kandiller, mumluklar ve mihrap şamdanları sergilenmektedir. Türk Maden Sanatı içerisinde önemli bir yere sahip olan bu eser grubunun çoğunluğunu mihrap şamdanları oluşturur. Mihrap şamdanlarına ışıkla ilgili olmasıyla sembolik anlamlarda yüklenmiştir.
Orijinalinde şeyhin özel kullanımına ait diğer iki odadan ilki Hat Salonu’dur. Bu salonda Beylikler döneminden Osmanlı dönemine kadar uzanan bir zaman aralığına sahip Kur’an-ı Kerim’lerin yanı sıra ayet, hadis ve şiirlerin yazılı olduğu hat levhalar bulunmaktadır.
Saat ve etnografik eserler salonunda Mevlevihane’nin son şeyhleri ve ailelerine ait birtakım kullanım nesneleri ve fotoğraflar ile Osmanlı Dönemi’ne ait ahşap kakma süslemeli bir rahle ve Gaziantep camiilerinden getirilen sandıklı saatler sergilenmektedir.
